វិធីចារស្លឹករឹតនៅប្រទេសលាវ

วิธีการจารใบลานในประเทศลาว
การจารใบลานแต่ละท้องถิ่นมักมีลักษณะใกล้เคียงกันทั้งนี้เนื่องจากการเรียนรู้ของผู้จาร มักสืบต่อกันมาจากครูที่มีแนวทางใกล้เคียงกัน วัสดุอุปกรณ์ที่ใช้ในท้องถิ่นไม่ว่า ภาคเหนือ ภาคอีสาน ภาคกลางหรือในประเทศลาวเป็นวัสดุในท้องถิ่น แต่อาจเรียกชื่อต่างกันบ้างตาม สำเนียงและข้อตกลงของการตั้งชื่อสิ่งนั้นในสังคมต่อไปนี้ ขอเสนอวิธีการจารใบลานในประเทศ ลาว ซึ่งเป็นการสาธิตในงานเปิดศูนย์ปกปักรักษาคัมภีร์ใบลาน วันที่ ๑๐ มกราคม ๒๕๔๗ ที่วัดนาซอน เวียงจันทน์
	ขั้นที่ ๑ นำใบลานที่เตรียมไว้มาเขียนโดยใช้เหล็กแหลม ซึ่งเรียกว่า”เหล็กจาร”การเขียนนั้นต้องกดปลายเหล็กจาร ให้ฝังลงไปในเนื้อใบลานแต่ต้องระวังมิให้ทะลุถึงอีกด้าน หนึ่งเพราะใบลานต้องจารทั้งสองด้าน ในภาพนี้เณรน้อย กำลังฝึกจารตัวอักษรธรรม
การจารใบลาน ท่านั่งจารที่ถนัดและเป็นที่นิยม คือ การนั่งชันเข่าเพราะการชันเข่าทำให้การ แทงเหล็กแหลมลงใบลานขณะจาร มีความ มั่นคง เพราะเข่าช่วยรองรับไม้รองสำหรับจาร ให้มีความมั่นคง และอยู่ระดับสายตาที่มองเห็น ชัดเจนด้วย
ท่านั่งจารอีกมุมหนึ่งจะเห็นการใช้หัวแม่มือด้านซ้ายเป็นฐานรองเหล็กจาร ผู้จารต้องหมุนเหล็กจารตามแนวหัวแม่มือจึงจะสามารถจารเป็นเส้นโค้งงอ ตามรูปแบบของตัวอักษรธรรมอักษรไทยน้อยได้
ผู้สาธิตการจารอีกท่านหนึ่ง จะเห็นวิธีการจับเหล็กจารที่แตกต่างกัน
อีกมุมหนึ่งของท่าทางในการจาร
ท่านั่งด้านหน้าของการจารใบลาน
ขั้นที่ ๒   เมื่อจารตัวอักษรลงบนใบลานแล้วจะปรากฏเพียงร่องรอยตัวอักษรสีขาว ไม่สามารถ มองเห็นข้อความที่จารได้ ขั้นที่ ๒ นี้ เป็นวิธีการทำให้ข้อความที่จารปรากฏชัดเจนโดยนำ ใบลานวางลงบนพื้นเรียบ
ใช้แปรงจุ่มน้ำมันงา ทาลงบนผิวใบลานเพื่อให้ผิวมันและลื่น
ต่อมาใช้แปรงจุ่มเขม่าดินหม้อซึ่งมีสีดำผสมน้ำมันยางทาลงบนใบลานให้ชุ่ม เพื่อให้สีดำของดินหม้อซึมลงบนใบลาน และให้ทาทั้งสองด้าน และใช้ลูกประคบเน้นซ้ำลงไปอีก
ขั้นที่ ๓   เป็นการลบสีดำของเขม่าดินหม้อออกจากใบลาน มีวิธีการคือ นำแผ่นใบลานที่สีเขม่าดินหม้อซึมลงไปแล้ววางลงบนถาดทรายละเอียด ใช้มือหยิบผงทรายโรยลงบนใบลาน (ดังรูป)
ต่อจากนั้นใช้มือที่ทาน้ำมันงาลูบทรายออกจากใบลาน มีผลให้เขม่าดินหม้อสีดำหลุดออกจากใบลาน
ขั้นที่ ๔ การทำความสะอาดใบลาน นำใบลานวางระหว่างผ้าด้ายดิบ ใช้มือด้านหนึ่งกดทับ อีกมือหนึ่งดึงใบลานออกไปตามทางยาว เพื่อเช็ดน้ำมันงาและสีดำที่ผิวลานให้เกลี้ยงเกลา
อีกมุมหนึ่งของขั้นการเตรียมทำความสะอาดใบลาน
การตรวจสอบความชัดเจนนำใบลานที่ผ่านขั้นตอนต่างๆมาพิจารณาความชัดเจนของ ตัวอักษรต่อจากนั้นเป็นการนำใบลานร้อยเข้าสายสนองและไม้ประกับต่อไปเป็นอันเสร็จขั้นตอน ในการจาร
วีณา วีสเพ็ญ เรียบเรียง/บันทึกภาพ